Günümüzde, iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik konuları, dünya genelinde büyük bir endişe kaynağıdır. Karbondioksit emisyonları, küresel sıcaklık artışı, erozyon, su kaynaklarının azalması ve biyolojik çeşitliliğin kaybı gibi çevresel sorunlar, gezegenimizin geleceğini tehdit etmektedir. Bu sorunlarla başa çıkmak ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek, acil ve ortak bir sorumluluktur.
İklim Değişikliği ve Tarımın Etkisi
İklim değişikliği, tarım ve gıda üretimini ciddi şekilde etkilemektedir. Yükselen sıcaklıklar, kuraklık, sel ve deniz seviyelerinin yükselmesi gibi iklim değişikliği sonuçları, tarım arazilerine zarar verirken verimliliği olumsuz etkilemektedir. Bu durum, gıda üretimini ve besin zincirini tehdit ediyor. Aynı zamanda, bu değişiklikler gıda fiyatlarını artırabilir ve besin güvenliğini tehlikeye atabilir.
Sürdürülebilir Tarım ve Beslenme
Gelecekteki beslenme alışkanlıkları, sürdürülebilir tarımın teşvik edilmesini gerektiriyor. Sürdürülebilir tarım, toprakları korumayı, su kaynaklarını etkili bir şekilde kullanmayı ve kimyasal gübre ve pestisit kullanımını azaltmayı amaçlar. Bu yaklaşım, hem çevresel hem de insan sağlığı açısından olumlu etkiler yaratır. Toprakların verimliliğini artırarak, gıda güvenliğini sürdürmek ve iklim değişikliği ile mücadeleye katkı sağlamak mümkün olur.
Bitki Temelli Beslenme ve Azaltılmış Et Tüketimi
Gelecekteki beslenme modelleri, bitki temelli bir yaklaşımı benimsemeyi teşvik ediyor. Daha fazla sebze, meyve, baklagiller ve tam tahıllar tüketmek, sürdürülebilirlik açısından önemlidir. Aynı zamanda, et tüketimini azaltmak veya alternatif protein kaynaklarına yönelmek, çevresel etkileri azaltmamıza yardımcı olabilir. Geleneksel hayvancılık, sera gazı emisyonlarının önemli bir kaynağı olduğundan, et tüketimini azaltmak iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir adım olabilir.
Gıda Atığı Azaltma
Gıda atığı, hem çevresel hem de ekonomik açıdan büyük bir sorundur. Her yıl tonlarca yiyecek çöpe giderken, birçok insan dünyanın birçok yerinde açlıkla mücadele etmektedir. Gelecekteki beslenme alışkanlıkları, gıda atığının azaltılmasını vurgular. Daha bilinçli alışveriş yapmak, tarihleri yaklaşan ürünleri öncelikli tüketmek ve artıkları minimumda tutmak, bu konuda adımlar atmamıza yardımcı olabilir.
Bilinçli Tüketici Olmak
Gelecekteki beslenme, bilinçli tüketici davranışlarına dayalı olmalıdır. Ürünlerin sürdürülebilirlik etiketlerini ve kaynaklarını incelemek, çevre dostu gıdalara yönelmek ve yerel ürünleri desteklemek, daha sürdürülebilir bir geleceğe katkı sağlar. Aynı zamanda, gıda şirketlerini sürdürülebilir uygulamaları benimsemeye teşvik etmek ve bu konuda daha fazla şeffaflık sağlamak, tüketicilerin daha bilinçli tercihler yapmalarına yardımcı olabilir.
Gelecekteki beslenme alışkanlıkları, iklim değişikliği ve sürdürülebilirlikle sıkı sıkıya bağlantılıdır. Daha sürdürülebilir bir dünya için, gıda üretiminden tüketimine kadar her aşamada daha bilinçli ve sorumlu olmalıyız. Beslenme tercihlerimiz, gelecek nesiller için daha yeşil, sağlıklı ve sürdürülebilir bir gezegenin temelini atmada kilit bir rol oynuyor. Geleceğin lezzetli ve sürdürülebilir dünyası, bugünün kararlarıyla inşa ediliyor. İklim değişikliğiyle mücadelede ve sürdürülebilir bir gelecek için her birimiz üzerimize düşeni yapmalıyız.
Yapay Anlayışın (AI) gelecekteki insan psikolojisi üzerindeki etkisi karmaşık ve çok yönlü bir konudur. İnsanları hem olumlu hem olumsuz etkileyen yönleri vardır.
1. İşten Çıkarılma ve Ekonomik Değişimler:
– Otomasyon ve yapay anlayış, belirli endüstrilerde işlerin yerinden edilmesine yol açarak potansiyel olarak ekonomik değişimlere ve iş piyasasında değişikliklere neden olabilir. Bu, psikolojik strese, kaygıya ve bireylerin uyum sağlama ve yeni beceriler edinme ihtiyacına yol açabilir.
2. Sosyal Etkileşimdeki Değişiklikler:
– Yapay anlayış destekli iletişim araçlarının, sosyal medyanın ve sanal asistanların yükselişi, insanların sosyal etkileşimlerinin doğasını değiştirebilir. İnsanlar yeni sosyal normlar, iletişim tarzları ve beklentiler geliştirerek kişilerarası ilişkileri etkileyebilir ve potansiyel olarak psikolojik refahı etkileyebilir.
3. Etik ve Ahlaki Hususlar:
– Karar verme algoritmaları ve otonom sistemler gibi yapay anlayışın etik sonuçları ahlaki ikilemlere yol açabilir ve insan psikolojisini etkileyebilir. Yapay anlayış sistemlerinde önyargı, hesap verebilirlik ve şeffaflıkla ilgili sorunlar, bireylerin teknolojiye ve kurumlara olan güvenlerini yeniden değerlendirmesine neden olabilir.
4. Bilişsel Yeteneklerin Arttırılması:
– Yapay anlayış, beyin-makine arayüzleri ve bilişsel güçlendirme gibi araçlar aracılığıyla insanın bilişsel yeteneklerini geliştirme potansiyeline sahiptir. Bu, insanların anlayışı, hafızayı ve problem çözmeyi algılama biçiminde değişikliklere yol açarak, öz saygıyı ve kişisel yetenek kavramlarını etkileyebilir.
5. Gizlilik Kaygıları:
– Yapay anlayış sistemleri tarafından gözetim ve veri toplamanın arttırılması gizlilikle ilgili endişeleri artırabilir. Bu farkındalık, insan davranışını etkileyebilir, karar alma süreçlerinin değişmesine yol açabilir ve kişisel bilgiler üzerinde algılanan kontrol kaybı nedeniyle potansiyel olarak psikolojik refahı etkileyebilir.
6. İnsan-Makine İş birliği:
– Yapay anlayış günlük hayata daha fazla entegre oldukça insanların makinelerle daha yakın iş birliği yapması gerekebilir. Bu, ekip çalışması dinamiklerini, liderlik yapılarını ve bireysel rolleri etkileyerek iş tatmini ve profesyonel kimlik gibi psikolojik yönleri etkileyebilir.
7. Eğitim ve Öğrenme Modelleri:
– Kişiselleştirilmiş öğrenme platformları gibi eğitimdeki yapay anlayış, bireylerin bilgi edinme biçimini değiştirebilir. Sürekli öğrenme ve uyum ihtiyacı, motivasyon, öğrenme stilleri ve eğitime yönelik tutumlar gibi psikolojik yönleri etkileyebilir.
8. Yapay Anlayışa Bağımlılık:
– Karar verme, problem çözme ve bilgi alma konusunda yapay anlayışa artan güven, bireysel özerkliği ve öz yeterliliği etkileyebilir. İnsanlar teknolojiye bağımlı bir ortamla karşılaştıklarında farklı başa çıkma mekanizmaları ve psikolojik tepkiler geliştirebilirler.
9. Yapay Anlayış ile Duygusal Etkileşim:
– Yapay anlayış sistemleri daha karmaşık hale geldikçe insan duygularını anlayacak ve bunlara yanıt verecek şekilde tasarlanabilir. Bu, insanların makinelerle kurduğu duygusal bağı etkileyebilir ve potansiyel olarak psikolojik refahı ve sosyal davranışı etkileyebilir.
10. Varoluşsal ve Felsefi Sorular:
– Son derece gelişmiş yapay anlayışın gelişimi, bilincin doğası, kişisel farkındalık ve insan olmanın tanımı hakkında varoluşsal ve felsefi soruları gündeme getirebilir. Bu düşüncelerin insan psikolojisi üzerinde derin etkileri olabilir, kimlik ve amaç hakkındaki bakış açılarını etkileyebilir.
Özetle, yapay anlayışın insan psikolojisi üzerindeki etkisinin önemli ve çeşitli olması muhtemeldir; iş, sosyal etkileşimler, etik, biliş, mahremiyet, eğitim ve daha pek çok konuya değinmektedir. Yapay anlayış gelişmeye devam ettikçe araştırmacıların, politika yapıcıların ve bir bütün olarak toplumun, yapay anlayışın insan yaşamına olumlu ve psikolojik açıdan sağlıklı bir şekilde entegre olmasını sağlamak için bu değişiklikleri ele alması gerekecektir.
Google, Bing, Yahoo, Mynet, Yandex genel arama motorları örnekleridir.
2 farklı yaygın arama yöntemi vardır; arama çubuğuna url ve arama motoruna terim yazmak.
Arama yaparken anahtar kelime sayısı minimumda tutulmalıdır. Aramada – eklenirse anahtar kelime olmayan, + eklenirse anahtar kelimenin yer aldığı sonuçlar gösterilir. Bilinmeyen terimler için yıldız işaretini (*) kullanılır. Kelime öbeklerinin varyasyonlarını bulmak veya bir kelime öbeğinin ortasındaki kelimeleri hatırlamak için tırnak işaretleriyle kullanılır. Örnek: İstanbul * BAU *. AND veya & ile tüm terimleri veya tümcecikleri içeren web sayfalarını bulabilir, NOT veya – ile bir terim veya tümceciği içeren web sayfaları çıkarılır.
Search Engine Optimization (SEO): Web sitelerinin arama motorlarında daha iyi performans göstermesi, daha üstte yer alması işlerimi çalışmalarının hepsine verilen genel terimdir.
Designed by rawpixel.com / Freepik
Google: 1998 yılında Sergery Brin ve Lary Page tarafından kurulmuştur. Her türlü materyal aranabilir. Google Akademik çatısı altında Makaleler, tezler, bildiriler, raporlar gibi akademik çalışmalara yönelik belgeleri aramak için kullanılan arama motoru geliştirilmiştir.
Yahoo: Arama motoru olarak hizmet vermeyi amaçlayan Yahoo, zamanla e-posta, haber, hava durumu, seyahat, sinema, müzik, iş arama, finans gibi hizmetleri bünyesine ekleyerek dünyada en çok ziyaret edilen siteler arasına girmeyi başarmıştır.
Mynet: Türkiye’nin ilk Türkçe portalı olan Mynet, kullanıcıların tüm faaliyetlerini etkili ve verimli bir şekilde gerçekleştirebilecekleri interaktif bir platform sunmayı amaçlamaktadır.
Yandex: Kullanıcılarına internette aramanın yanı sıra haberler, e-posta, çeviri, harita gibi birçok farklı internet servisi sunmayı amaçlayan bir arama motoru ve web bilgi partalıdır. Coğrafyaya göre ve kişiselleştirilmiş çözümleri vardır.
Bing: Microsoft şirketinin daha önce bilinen adıyla Live Search, Windows Live Search ya da MSN Search yerine kullanıma sunduğu bir arama motorudur. 59 farklı dilde kullanılabilmektedir.
Yaani: Türkiye’de Turkcell tarafından geliştirilmiş bir arama motorudur. Hava durumu, döviz, eczane, çeviri gibi özellikleri vardır.
Dijital Erişim: Dijital verilere ulaşma ve bu verileri görüntülemedir. Dijital erişime sahip olmak, dijital teknolojiye hızlı ve kaliteli bir şekilde ulaşmaktır.
Dijital Ticaret: Elektronik ticaret ve e-ticaret ile aynı anlama gelen dijital erişim; ağ üzerinden ziyaretçilerin dijital veya fiziki ürünleri maddiyat karşılığında satın almasıdır.
Dijital İletişim: Cep telefonu ile, video konferans ile, mail ile kurulan iletişim kurma şeklidir.
Designed by rawpixel.com / Freepik
Dijital Okuryazarlık: Dijital teknolojiyi ne zaman ve nasıl kullanılacağının bilinmesidir.
Dijital Görgü Kuralları: Dijital vatandaşlığın bir parçasıdır. İnsanların fikrine ve görüşüne saygı duyulmasıdır.
Dijital Hukuk: İnsan eyleminin olduğu yerde hukuk var olmalıdır. Telif hakkı ve fikri mülkiyet haklarına dikket edilmelidir. İnsanların eserleri, fikrileri ve ürünleri referans kullanmadan paylaşılamaz.
Dijital Hak ve Sorumluluklar: Tüm dijital teknoloji kullanıcılarına sunulan ayrıcalıklar, özgürlükler ve bununla birlikte beklenen sorumluluklardır.
Dijital Sağlık: Teknoloji kullanımı ile ilgili fiziki-psikolojik iyi olma halidir.
Dijital Güvenlik: Kişisel bilgilerin korunmasıdır. Bilgisayar ve dijital aygıtların güvenliği virüs programları ile sağlanabilir. Yedekleme alınabilir.
Dijital Ayak İzi: Online ortamda yapılan her bir paylaşımdır. Doldurulan formlar, sosyal medya hikayeleri, toplantılar, e-posta kayıtları vb. veriler ayak izini oluşturur.
Gerçek Benlik: Şu an var olunan kişi, gerçek benliktir.
İdeal Benlik: Nasıl bir birey olayı istediğimiz ve istediğimiz ulaşabileceğimiz en ideal özelliklere sahip benliktir.
Gereken Benlik: Toplumsal, ideolojik baskılar ve beklentilerle oluşan benliktir.
Etkili İletişim Stratejileri
İletişim bireyin diğer bireylere veya topluma düşüncelerini, isteklerini, duygularını, düşüncelerini ve fikirlerini yazılı, sözel veya bir başka araç ile anlatması, geçirmesi ve hissettirmesidir.
İletişim Süreci; kaynak, mesaj, kodlama, kanal, kod çözme, alıcı, geri bildirim ve bağlamdan oluşur.
Kaynak: Gönderen kişidir, kaynak net olmalıdır. Neden iletişim kurulduğu tam ve doğru olarak bilinmelidir.
Mesaj: İletilmek istenilen bilgidir. Mesaj olmadan iletişim kurmak için sebep yoktur.
Kodlama: Mesajın alınıp diğer tarafla paylaşılabilecek bir biçime aktarmasıdır.
Kanal: Mesajın iletilmek için kullanıldığı yöntem ve ya yöntemlerdir.
Designed by rawpixel.com / Freepik
Kod Çözme: Gönderilen mesajı aldığınızda kod çözme gerçekleşir. Kod çözme için gereken iletişim becerileri, okuma ve anlama, aktif olarak dinleme veya gerektiğinde açıklayıcı sorular sorma becerisidir.
Alıcı: Mesajın, bilginin ve iletinin alıcı kişidir.
Geribildirim: Mesajın kaynaktan alıcıya kadar geçen sürecin değerlendirilmesi ve bildirilmesidir.
Bağlam: İletişim kurulması durumudur.
Etkin Yazılı İletişim
Konuyu içeriğe uygun ve kısaca belirtmeliyiz.
Etkili yazılı iletişim süreci selamlama ile başlar, karşımızdaki kişi resmi bir şekilde selamlanarak maile başlanır. Kendimizi tanıtarak, kim olduğumuzdan, sınıfımızdan, bölümümüzden bahsederek devam eder.
Maili kısa tutmalıyız, dilbilgisi, noktalama bilgisi vb. önem belirten şeylere dikkat etmeliyiz.
Kapanış kısmında saygı, dilek gibi ifadelerde bulunmalıyız ve imza-iletişim bilgilerini eklemeliyiz.
Video Görüşmeleri
Skype, Goole Meet, BigBlueButton, GoToMeeting, Zoom, Adobe Connect gibi uygulamalar kullanarak görüntülü yapılan görüşme türüdür.
Görüşmeye başlamadan önce internet bağlantısı, cihaz şarj, kulaklık, mikrofon vb. şeyler kontrol edilmelidir. Görüntü ve mikrofon kapalı olarak görüşmeye dahil olunmalıdır. Giysi, arka plan, bulunulan ortam gibi unsurlara dikkat edilmelidir.
Telefon Görüşmeleri
Telefon görüşmelerinden önce arayan kişi kendini tanıtmalıdır. Kullanılan dile dikkat edilmelidir. Konuşan kişinin sözü kesilmemelidir. Yakınımızda bir kağıt ve kalem bulunmalıdır konuşma esnasında not alınacak şeyler olabilir.
Yüz Yüze Görüşmeler
Vücut diline dikkat edilmelidir. Dik durulmalı, karşımızdaki kişinin yüzüne bakmalıyız.
1.) Çeşitli kaynaklar kullanılarak ve istenilen bilgiler uygun platformlarda arayıp bulunmalıdır. Doğru arama için sınıflandırma, anahtar kelime tanımlaması gibi önemli uygulamalar kullanılmalıdır.
2.) Eleştirel düşünme ve analiz etme, kaynakları eleştirel olarak düşünülmeli ve uygun bir şekilde “etik kurallar çerçevesinde” analiz edilmelidir. Eleştirel düşünce geliştirilebilir bir beceridir. Merak etme, hayal etme, tartışma gibi bileşenleri vardır.
2a.) Bilgi edinme: Bir konu hakkında belirli bir araştırma yaparak öğrenilen şeyler bütünüdür.
2b.) Deney yapma: Bir işi deney ile ne yapacağı, ne olacağı hakkında bilgi bulmadır.
2c.) Danışma: Doğru bilginin kaynağını bulmadır.
2d.) Yargılama: Mantık kullanarak sonuca varmaktır.
2e.) Karar verme: Hangi politikaların uygulanacağına karar vermedir.
3.) Üretken ve güçlü iletişim: Bilgilerin düzgün bir şekilde kullanılması, edinilen bilgiler kullanılarak yeni fikirler ve ürünler üretilmesidir. Düzenleme ve paylaşma için değişik teknolojiler kullanılmaktadır.
4.) Bilgi okuryazarlığı: Bilgiye ne zaman ihtiyaç olduğunun tespit edilmesi, uygun kaynak tarayarak bulunması, analiz edilmesi, düzenlenmesi ve kullanılması yeteneğidir. Edinilen bilgiler, istenilene uygun olarak değerlendirilir, ilgi alanlarına uygun bilgi aranır ve niteliği sorgulanır. Farklı görüşler kullanılır.
Veri işlenmesi gereken ham maddelerdir. Enformasyon bilgi okuryazarlığıdır. Bilgi belirli bir amaç için hangi verilerin kullanacağının bilinmesi, eleştirel düşünce ile yorumlanmasıdır. Bilgelik bilgi ve yorumların nasıl kullanılacağının bilinmesi ve yorumlanmasıdır.
Dijital Kaynaklar: Elektronik ortamda sunulan ve tüm herkesin ulaşabileceği bilgi ve içeriktir. Veri tabanları, kitaplar, dergiler, gazeteler, tezler, senaryolar ve araştırma raporları dijital kaynaklara örnektir.
Bir içerik oluştururken; dijital araçlarda tasarlanmış ve dijital kaynaklarda yayınlanmış ürünleri kullanabiliriz. Ancak, kendimizin üretmediği, fotoğraf, video, yazı, bilgi gibi içeriklerin kaynağını belirtmeliyiz. Emek hırsızlığı ciddi bir suçtur.
Freepik, Flickr, Pixabay, Shutterstock, iStock, Unsplash, Pexels, Adobe Stock, The Noun Project,Getty Images gibi sitelerden ücretli ve ya ücretsiz olarak fotoğraf video alabilir, sunumlarda, ödevlerde kaynağını belirterek kullanabiliriz.
Nature, The RSA, Greenshow Collagei MIT World, TED Ideas, Khan Academy gibi sitelerden ücretsiz videolara ulaşabiliriz.
Incopatech, iTunes – U, Spotify gibi uygulama ve sitelerden müzik-seslere ulaşabiliriz.
Sunumları info-grafik verileri ile daha çarpıcı bir şekilde anlatarak, göze çarpıcı bir hale getirebiliriz. İnfo-grafik, info yani bilgilerin grafik yani şekiller ile ifade edilmesidir.
İnternet; bilgisayar arası paylaşım ağının belirli bir protokol kapsamında erişim bulunmasıdır. İnternet; alışveriş, eğitim, parasal işler, resmi işler, eğlence amaçlı ve içerik üretmek amaçlı kullanılır.
1G, analog hücresel veri transfer teknolojisiydi, ilk kez kablosuz veri aktarma imkanına kavuştuk.
2G döneminde hayatımıza CDMA, TDMA ve GSM ve gibi teknolojiler girdi. Kablosuz iletişim hızları arttı, mobil cihazlardan ilkel de olsa internet sayfalarına erişmeye başladık. Ortalama hızımız saniyede 200 kilobayta ulaşmıştı.
3G ise eski teknolojilerin üzerine EVDO, HSPA ve UMTS standartlarını getirdi. Ortalama hızlar 200 kilobayt seviyesinde saniyede birkaç megabayta kadar yükseldi.
4G ise WiMAX ve LTE gibi teknolojilerle geldi. Çoğu yerde mobil cihazlar üzerinden 100 megabit hızına kadar yükseldi. Hatta Wi-Fi ağlarında eğer 4G desteği varsa, mobil cihazlarda gigabitlere ulaşan veri aktarım hızlarına şahit olduk.
4.5G ise Türkiye’de daha popüler olan bir isim. Aslında ABD merkezli Qualcomm firmasının geliştirdiği “LTE Advenced” teknolojisinin diğer ismi. Hücresel olarak 100 megabite kadar olan 4G’den farklı olarak 4.5G, 300 ila 450 megabite ulaşma şansı sunuyor. Qualcomm’un X24 modemi ise 2 gigabit hızlarına ulaşma imkanı sunan bir 4G tabanlı mobil modem.
5G için ise 1 gigabit ile 10 gigabit arasında maksimum veri aktarım hızına ulaşılacağı söyleniyor. Ama her yerde bu hızlar aynı olmayacak. 5G’nin 3 temel özelliği olacak: Daha büyük veriler için daha yüksek hız, daha çabuk sonuç ve tepki alabilmek için daha hızlı yanıt süresi, sensörler ve akıllı cihazların bağlanması için tek seferde yüzlerce cihazın bağlandığı merkezi ağlar. Bu cümleler gözünüze çok sıradan gelebilir, ancak öyle değil. Arabalardan, akıllı ev aletlerine kadar her şeyden bahsediyoruz.
IOT: Internet of Things kavramının kısaltmasıdır ve “Nesneler Interneti” anlamına gelir. Çeşitli haberleşme protokolleri sayesinde birbirleri ile haberleşen ve birbirine bağlanarak, bilgi paylaşarak akıllı bir ağ oluşturmuş cihazlar sistemi olarak da tanımlanır.
Designed by stories / Freepik
SEO: Search Engine Optimaziton (Arama Motoru Optimizasyonu) Web sitelerinin arama motorlarında daha iyi performans göstermelerini için yapılan çalışmaların tümüdür. Kısaca: Google’da aranan bir sitenin daha üstte çıkmasının sağlanmasıdır.
Designed by stories / Freepik
E-Posta Nasıl Gönderilir?
FROM: Maili gönderen kişinin mail hesabıdır.
TO: Mail gönderilen kişinin mail hesabıdır.
CC (Carbon Copy): Maili gönderen kişinin haber verdiği alt/üst/mevki kişisine haber vermek için mail hesaplarının yazıldığı yerdir.
BCC (Blind Carbon Copy): Maili gönderen kişinin haber verdiği alt/üst/mevki kişisine gizlice haber vermek için mail hesaplarının yazıldığı yerdir.
Subject: Gönderilen mailin konusunun yer aldığı yerdir.
Dijital Okuryazarlık kelimesi ilk kez 1997’de Paul Gisner tarafından ortaya atılmıştır. “Bilgisayara tuş vuruşları değil, fikirlere hakim olma ile ilgili olduğunu açıklamıştır.
Okuryazarlık kavramı temel olarak bir şeyi okuma ve yazma becerisidir. Dijital okuryazarlık; sosyolojik, motor, bilişsel, duygusal gibi çok çeşitli disiplinler beceriler bütünüdür.
UNESCO Dijital Okuryazarlık kavramını “istihdam, insana yakışır işler ve girişimcilik için dijital teknolojiler aracılığıyla bilgiye güvenli ve uygun bir şekilde erişme, yönetme, anlama, entegre etme, iletme, değerlendirme ve oluşturma becerisi” olarak açıklamıştır.
Dijital okuryazarlığın 3 temel unsuru vardır; bulma, kullanma ve yaygınlaştırma.
“Designed by vectorpocket / Freepik”
Temel Kavramlar
Bilgi Okuryazarlığı: Dijital bilgileri en iyi şekilde bulma, tanımlama, alma ve kullanma yeteneğidir.
Medya Okuryazarlığı: Medyaya erişme, medya içeriğinin farklı yönlerini anlama, eleştirel olarak değerlendirme ve çeşitli bağlamlarda iletişim oluşturma becerisidir.
Veri Okuryazarlığı: Elektronik tablolarda ve diğer ortamlarda dijital verileri harmanlama, yönetme, erişme ve kullanma kapasitesi vardır.
Dijital Yaratım: Yeni dijital eserler ve malzemeler tasarlama veya yaratma kapasitesidir.
Dijital Araştırma: Dijital yöntemleri kullarak araştırma, verilerini toplama ve analize etme kapasitesidir.
Dijital Yenilik: Organizasyonel ortamlarda ve profesyonel mesleki alanlarda dijital teknoloji ile yeni uygulamalar geliştirme kapasitesidir.
Dijital İletişim: Çeşitli dijital medya ve forumlarda etkili bir şekilde iletişim kapasitesidir.
Dijital İşbirliği: Dijital ekiplere ve çalışma gruplarına katılma kapasitesidir.
Dijital Katılım: Dijital ağlara katılma, kolaylaştırma ve inşa etme kapasitesidir.
Dijital Öğrenme ve Kişisel / Mesleki Gelişim: Dijital öğrenme fırsatlarını belirleme ve bunlara katılma kapasitesidir.
Dijital Kimlik Yönetimi: Pozitif bir kimlik veya kimlikler geliştirme, yansıtma ve yönetme kapasitesidir.
Dijital Refah: Dijital ortamlarda kişisel güvenlik, ilişkiler ve iş-yaşam dengesini sağlama kapasitesidir.
Bilgi ve İletişim Teknolojileri Okuryazarlığı: Bilgiyi bulma, paylaşma, diğer insanlar ile etkileşim sağlama be bilgisayar programlama dahil olmak üzere teknolojik tabanlı içerik kullanma ve oluşturma becerisidir.
2019 Aralık ayında Çin’de ortaya çıkan ve “2019-nCoV” olarak adlandırılan virüsün başlangıçta bu denli ciddi boyuta geleceği düşünülmüyordu. Şubat ayında corona virüs kaynaklı olan hastalığa Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından “Covid-19” adı verildi ve pandemi (küresel salgın) ilan edildi. WHO Başkanı Tedros Ghebreyesus, Covid-19 isminin; “Co” su, virüsün “vi” si; disease in (ing:hastalık) “d” sinden ve 2019 yılının “19” undan oluşturulduğunu belirtti. Dünya’da virüsün ortaya çıkması ve hızla katlanarak artmasıyla birlikte birçok aksama-değişim-dönüşüm yaşanmaya başladı. Dünya vatandaşları virüs ile birlikte yeni bir normalde yaşamak için değişik senaryolar oluşturdular. Bu salgın bir siyasi bir yönü de vardır; devletlerin tek bir kararı yıllarca etkisi konuşulabilecek bir olaya sebep olabilir. Önceden insanlara farklı gelen hareketler, davranışlar kısa zaman içinde insan hayatında yerini aldı ve normali haline geldi. Aşı çalışmaları başarılı sonuç verip aşı bulunana kadar veya virüs mutasyona uğrayarak insanlık için risk teşkil etmeyi sonlandırana kadar yeni normalin içinde yaşayacağız.
YENİ NORMAL
Normal nedir? Bizim doğduğumuz andan itibaren şu ana kadar gördüğümüz, öğrendiğimiz ve bizimde uyguladığımız yaptığımız olağan, alışılagelen, şaşırılacak bir yönü bulunmayan hareketler, durumlar ve tepkiler bütünüdür. Bu hareketleri uyguladığımızda, durumlar ile karşılaştığımızda ve tepkileri verdiğimizde şaşırmayız, alışmışızdır, bize farklı gelen bir yanı yoktur.
Corona virüs hayatımızda etkisini hissettirmesiyle birlikte normali, stabil günlük hayatımızı yaşayamamaya başladık, pandemi, filyasyon, entübe, sosyal mesafe, pik noktası, asemptomatik gibi yeni yeni terimler girdi hayatımıza. İlk duyduğumuzda anlayamadık, daha sonra dilimiz dönmeye ve anlamlarını öğrenmeye başladık bu yeni terimlerin, hayatımızda yer aldılar.
Sabah servis beklemeden, erkenden kalkmamaya başladık, başlarda garip geldi ama hızlıca adapte olduk. 8:00’de başlayan mesai için 7:55’de uyandık, kahvaltımızı alıp, masaya bilgisayarımızın başına geçtik. Geçmişte yaşadığımız normal iş gününden daha farklıydı ama daha rahat geldi bize. Ulaşımda vakit kaybetmedik, erken kalkmadık, daha az yorulduk. Saatlerce kameraya bakarak toplantılar yaptık, yerimizden kalkmadan. Yeni ofislerimiz evler oldu.
8:30’da başlayan ders için 6:30-7:00’de kalkıp yollarda zaman harcayarak derse geç de olsa yetişmeye çalışmadık. Derslerden kısa süre önce uyandık, dersi dinlerken yemeğimizi yedik. Başta ekrana bakmak, kameraya karşı konuşmak zor geldi evet çünkü bizim normalimizde yaşadığımız bir rutin değildi, zamanla alıştık.
Her akşam güncel durumu beklemeye başladık televizyon kanallarında akşam haberlerinde. Hafta sonlarımızı evlerde geçirdik. Evler kalmaya alıştık.
Dışarı çıkacağımız zaman maskelerimizi taktık, sosyal mesafeye uyum sağlamaya çalıştık. Markette kasaya geçtiğimiz zaman mesafeli bir şekilde bekledik sıramızın gelmesini. Ramazan, Bayram geldi geçti, alışkın değildik yalnız kalmaya evlerde oturmaya. Dedelerimizi, ninelerimizi, annelerimizi, babalarımızı uzun süreler görmedik, telefon ile görüşmeye, aramaya başladık birbirimizi. Daha önceki senelerde böyle miydi? Birbirimize sarılır, birbirimizi ziyaret ederdik. Belki de insanlar, sokaklar, içinde bulunduğumuz bu durum bize garip geldi ama zaman geçtikçe alıştık.
Tüm bu hayatımızda olmayıp, birden hayatımıza giren, başlangıçta bize farklı gelen ama zaman içinde tekrarlaya tekrarlaya alıştığımız ve şu an hayatımızda yer alan sözcük, davranış ve hareketler bizim “yeni normalimizi” oluşturdu. Kısacası yeni normal; kaçınılmaz değişime alışmak ve bir süre sonra yapıldığında alışılagelmiş-sıradan ritüel gibi algılanmasıdır.
Daha önceki normaller bize garip gelmeye başladı, yolda maskesiz yürüyen bir insan, 65 yaş üstünde veya 20 yaş altında bir insani görmek bize garip gelmeye başladı.
YENİ NORMALDE YAŞAM
Türkiye’de ki ilk önlemlerin alınmasıyla birlikte yaşamımız, alışkanlıklarımız, ritüelimiz ve normalimiz değişmeye başladı. İlk olarak sosyal mekanlar mekandı, eğitim, iş uzaktan olarak değiştirildi. Mayıs ortasına kadar artarak ilerleyen süreç, tedbir ve kısıtlamalar ile sabitleşmeye ve düşüşe geçmeye başladı. Peki yeni normalde yaşam nasıl olacak?
Mart itibariyle kapatılan, restoran, kafe, pub, bar, lokanta, otel, düğün salonu, avm eğlence yerleri önümüzdeki günlerde açılacak, ancak eskisi gibi olmayacak hiçbir şey. İnsanların birbirine temas etmemeleri Sosyal mesafenin korunması gerekiyor. Restoran ve kafelerde insanların, garsonların birbirine teması en aza indirilecek. Self servis ile herkes istediğini seçecek, tabağı, yemeği aşçı hazırlayacak ve verecek. Açık büfeden herkes kendi istediğini kendi alacak gibi bir düzen olmayacak. Tek kullanımlık ürünlerin kullanımı artacak. Restoran, kafe ve lokantalarda bir masada oturabilecek kişi sayısı azalacak, masalar arası mesafe artacak.
Eğlence yerlerindeki oyun masaları birbirinden uzaklaştırılacak, oyuncular birbirinden uzak oturacak. Oyun eşyalarına (ıstaka, taş, pul, kağıt) temas azalacak. Koruyucu paneller insanlar arasına konularak eğer virüs taşıyıcısı olan var ise birbirlerine bulaşması önlenecek.
Parklarda, bahçelerde, sahillerde ve hatta kumsallarda insanlar yakın oturmayacak. Kendilerine ait sosyal özgürlük alanları olacak. Arkadaş grubu, aile ile gelenler kendi alanlarında oturacak. Bu alanlarda yer bulmak daha zorlaşacak. Bir sahil kenarında oturup manzarayı izlemek için, bir sahilde denize girmek için daha uzun süreler sıra beklenilecek.
Yeni normalde ofislere dönüşler yaşanılacak ancak eskisi gibi her gün ofiste çalışılmayacak. Yaşanılan bu süreçte evden çalışma deneyimi elde edildi fazlasıyla, evden çalışılabilecek gün sayısı artacak. Büyük genel müdürlük ofislerine, kat kat plazalara ihtiyaç kalmayacak. Genel müdürlükler küçülecek, yeni ofisler evler, yazlıklar, olacak.
İnsanlar için sosyalleşmek bir ihtiyaçtır, uzun süredir evlerde kalarak arkadaşları, akrabaları, dostları ile yüz yüze görüşemediler. Yeni normal araçlarını kullanarak online olarak videolu canlı görüşmeler yaptılar ama bu onların sosyalleşme ihtiyaçlarını karşılamadı. Kısa süre sonra kontrollü sosyal görüşmeler ile birbirleriyle görüşüp hasret giderecekler, ihtiyaçlarını karşılayacaklar. Psikolojik olarak bu gereksinimleri karşılamak insanlara iyi gelecek.
YENİ NORMALDE EĞİTİM
Peki yeni normalde eğitim nasıl olacak? Sabah 7-8’lerde okullara gidip 16-17’lerde mi çıkacağız? Her gün okula mı gideceğiz? Sınıf oturma düzenleri nasıl olacak?
Türkiye ve Dünya’da birçok k12 düzeyinden lisansüstü düzeyine kadar tüm eğitim öğretim faaliyetleri corona sürecinde ara verilmişti. Birçok düzey eğitim öğretim faaliyetlerine kısa süreçte çözüm üretti ve değişik dijital platformlar kullanmaya başladı.
Tv kanalları, kurumsal ürünler, yerli geliştirilen konferans araçları kullanıldı derslerde. Zoom gibi uygulamalarda öğrencilere derse aktif bir şekilde katılabildiler ancak bazı uygulamalarda sadece eğitmen-öğretmen konuştu, öğrenciler dinledi, soru soramadılar, interaktif bir eğitim olmadı.
Dünya yeni normale geçmeye, alışmaya çalışıyor. Çin’de pandemi sonrası bazı okullarda eğitim faaliyetlerine fiziksel olarak devam edilmeye başlandı. Sabah okula maske takarak gelen öğrenciler birbirleri ile mesafeli ile sıraya girdiler. Ateşleri ölçüldü ve elleri dezenfekte edilerek sınıflara alındılar. Sınıflarda ki alanlar en verimli kullanılarak yeni normale uygun yeni yerleşim planlamaları yapıldı, öğrencilerin masalarına paneller konuldu. Birbirleri ile olan mesafeleri düzenlendi.
Yakın gelecekte eğitim alanında ne olacak? Eğitim konusunda yaşadığımız 3-4 aylık süreç bizim elimizde işleyebileceğimiz bir data oluşturdu. Bu datayı yorumladığımızda bazı derslerin online işlenebileceğini, genellikle teorik, bazı derslerin ile pratik veya laboratuvar faaliyetleri gerektirdiği için fiziksel ortamda işlenebileceğine karar verilecek. Yeni normalde eksisi kadar uzun süre okula gitmeyeceğiz, bazı dersler online olarak devam edecek ancak pandemi sürecinde ki gibi de hepsi online veya uzaktan olmayacak.
ÖZET
Corona virüs insanlık için büyük bir tetikleyici oldu. Salgının ilk zamanında beri büyük bir değişimi, dijitale dönüşü yaşadık. Dünya üzerindeki dengeler değişti. Normal olarak tanımladığımız, bize alışılagelmiş olgular değişti. Farklı davranışları, hareketleri hayatımıza dahil ettik, yeni normalimizi oluşturdular. Türkiye’de virüsün etkisini göstermesi ile birden farklı alanda aksamalar-gecikmeler-dönüşümler oldu (yeme-içme, seyahat, imalat-sanayi, eğitim, sinema). Birçok beyaz yaka çalışanı uzaktan çalışma sistemine, birçok öğrenci online-uzaktan eğitim sistemine geçti.
10-15 yıl sonrasında gelecekte yaşanması beklediğimiz gelişme-dönüşüm salgın sonrasında hızla hayatımıza girdi ve zorunlu olarak bir dönüşüm sıçrayışına zorunda kaldık. Dünya olarak bir paradigma kayması (pradigm shift) yaşadık. Corona sonra ki bir yılımızın çarpan etkisi 5-10 olacak. Bu şu demektir; tıp, eğitim, teknoloji vb alanlarda ki 5-10 yılık gelişim-değişim ve dönüşümü bir yıl içinde yaşayacağız. Yaz mevsimi gelmesiyle birlikte insanlar bunalmanın ve kısıtlamanın da etkisiyle kapalı yerlere gitmek, orada vakit geçirmek istemeyecekler. Teraslı veya bahçeli kafeleri tercih edecekler, açık hava mekanlarına talep artacak. Sıcak bölgelerin kıyı kesimlerinin kalabalık olmayan alanlarına gidecekler. 2020-2021 eğitim-öğretim döneminde ve sonrasında online dersler devam edecek ancak pandemi sürecindeki gibi hepsi uzaktan olmayacak. Ofisler, plazalar, genel müdürlükler küçülecek, insanlar uzaktan çalışma modeli ile 2-3 gününü ofise gelmeden çalışacak. “Değişim tetikleyicisi” bir çok normalimizi; yeni normal ile değiştirecek, farklı bir deneyim,konfor alanı oluşturacak.
